Қонуни ҶТ «Дар бораи сарватҳои зеризаминӣ»

ҚҶT «Дар бораи сарватҳои зеризаминӣ» 20 июли соли 1994, №984 қабул карда шудааст. Қонуни мазкур истилоҳоти асосиро дар бар мегирад, категорияҳои асосии ҳуқуқии дар саноати маъданҳои кӯҳӣ пешбинишударо муайян мекунад, салоҳиятҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти муайяни ваколатдори давлатиро дар соҳаи истихроҷи маъдан муайян мекунад, марҳилаҳои асосии истихроҷи маъданро муайян мекунад. Тибқи моддаи Қонун, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон моликияти хусусӣ ба сарватҳои зеризаминӣ манъ аст. Хариду фурӯш, хайрия, ба гарав гузоштани қитъаҳои зеризаминӣ, табодули худсаронаи онҳо манъ аст.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи танзими муносибатҳои истифодаи сарватҳои зеризаминӣ тартиби истифодаи сарватҳои зеризаминӣ ва ҳифзи онҳо, инчунин стандартҳои (меъёрҳо, қоидаҳои) дахлдорро муқаррар менамояд; — фонди давлатии сарватҳои зеризаминиро, аз ҷумла дар якҷоягӣ бо мақомоти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо, бо фонди маъданҳои маъмул идора мекунад ва идора мекунад (таҳрири ҚҶT  аз 05.01.2008, №351).

Ҳукумат иҷозатномаҳо барои истифодаи сарватҳои зеризаминӣ ва коркарди ашёи хоми минералиро медиҳад (таҳрири ҚҶT  аз 04.11.1995, № 120), тартиби ҷалби сармояи хориҷӣ, додани иҷозатномаҳо ва имтиёзҳоро ба шахсони ҳуқуқии хориҷӣ ва шаҳрвандон барои ҷустуҷӯ, ҷустуҷӯ, истихроҷ ва коркарди ашёи хоми минералӣ ва инчунин барои мақсадҳои дигар истифода бурдани сарватҳои зеризаминӣ ва иҷрои назорати риояи онро таъмин менамояд. Мақомоти Ҳукумати Ҷумҳурии Тотористон масъалаи ташкили системаи ягонаи фонди давлатии иттилооти геологӣ дар бораи сарватҳои зеризаминӣ, ихтиёрдории маълумотро, ки аз ҳисоби маблағҳои давлатӣ ба даст оварда шудаанд, дохил мекунанд (ҚҶT  «Дар бораи сарватҳои зеризаминӣ», моддаи 5).

Сарватҳои зеризаминӣ барои истифода, аз ҷумла барои ҷустуҷӯи геологӣ, истихроҷи канданиҳои фоиданок, истифодаи партовҳои корхонаҳои истихроҷи маъдан ва коркарди марбути он дода мешаванд (ҚҶT  «Дар бораи зеризаминӣ», моддаи 7).

Истифодабарандаи сарватҳои зеризаминӣ, ки барои ҳуқуқи истифодаи сарватҳои зеризаминӣ иҷозатнома гирифтааст, бояд талаботро оид ба истифодаи оқилона ва ҳифзи сарватҳои зеризаминиро риоя кунад.

Дар сурати вайрон кардани ин талабот, ҳуқуқи истифодаи сарватҳои зеризаминиро мақомоти давлатӣ, ки махсуси ваколатдор доранд, метавонанд мутобиқи қонунгузорӣ маҳдуд, боздошта ё қатъ кунанд.

Қонуни амалкунанда солҳои 1995, 2008 ва 2010 тағир ва илова карда шуд.

Тибқи тағйирот ба Қонуни 31 декабри соли 2008, № 471, «сармоягузоре, ки бо истифодаи маблағҳои худ корҳои иктишофӣ анҷом додааст, акнун» ҳуқуқи истисноӣ «барои гирифтани иҷозатнома барои коркарди конро дорад» (ҚҶT  «Дар бораи сарватҳои зеризаминӣ», моддаи 8) …

Инчунин, ба моддаи 10 Қонун (ҚҶT  аз 31 декабри соли 2008, No471) ислоҳҳо ворид карда шуданд. Қаблан танҳо корхонаҳои давлатӣ имкони омӯзиш, истихроҷ ва нигоҳдории партовҳои радиоактивиро доштанд. Дар натиҷаи тағирот, шахсони ҳуқуқӣ, ташкилотҳо, корхонаҳо ва шаҳрвандон, инчунин шаҳрвандони хориҷие, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта шудаанд, новобаста аз шакли моликият, акнун метавонанд ба ин фаъолият машғул шаванд.

Агар истифодабарандаи сарватҳои зеризаминӣ корҳои ҷустуҷӯӣ, баҳодиҳӣ ва ҷустуҷӯиро анҷом дода бошад, пас мутобиқи тағйирот ба моддаи 46 Қонун (ЗТҶ аз 31 декабри соли 2008, №471) ба ӯ ҷуброни хароҷот кафолат дода мешавад.