Таваррум чист

Савол — Таваррум чист?

Ҷавоб: Таваррум ё худ инфляция ин паст шудани қобилияти харидории пул аст. Масалан соли гузашта шум обо 100 сомонӣ 7 кило гушт, 7 кило шакар ва 7 кило бодиринг мехаридед вале соли ҷорӣ бо ҳамон миқдор пул алакай 5 килогӣ молҳои номбаршударо харидеду пулатон тамом шуд. Яъне беқурбшавӣ нисбати молу хадамот.

Бо ибораи дигар — Таваррум афзоиши бемайлони сатҳи умумии нархҳо ва хизматрасониҳо мебошад. Дар айни замон, баъзе молҳо метавонанд ба таври назаррас боло раванд, баъзеи дигар арзонтар шаванд ва баъзеи дигар метавонанд ба куллӣ тағйир наёбанд.

Асосан, нархи молҳо ва хидматҳо аз талабот ва пешниҳод дар бозор вобаста аст ва баъзе нархҳоро давлат танзим мекунад. Масалан, агар деҳқонон ҳосили хуби сабзавот ба даст оранд, нархи помидор ва картошка паст мешавад. Агар давлат дар айни замон андози аксизиро барои машрубот зиёд карда бошад, нархи спирт якбора боло хоҳад рафт. Дар айни замон, сатҳи умумии нархҳо метавонад каме каме боло равад.

Таваррум чанд намуд мешавад?

Кам — то 6% дар як сол. Ин таваррум ҳам барои истеъмолкунандагон ва ҳам барои соҳибкорон бароҳат аст. Ва дар айни замон имкон медиҳад, ки иқтисодиёт рушд кунад. Маҳз дар ин сатҳ аксари кишварҳо кӯшиш доранд, ки таваррумро нигоҳ доранд.

Мӯътадил — аз 6 то 10% дар як сол. Ин хатарнок аст, зеро он метавонад аз назорат берун шуда, ба таварруми баланд мубаддал шавад.

Баланд (давидан) — аз 10 то 100% дар як сол. Он дар бозор ноустуворӣ эҷод мекунад, одамон ва ширкатҳо наметавонанд ояндаи худро ба нақша гиранд.

Гиперинфлятсия — нархҳо садҳо ва ҳазорҳо фоиз меафзоянд, дар ҳолатҳои махсусан вазнин мардум пулро рад мекунанд ва ба мубодила мегузаранд. Одатан, гиперинфлятсия ҳангоми бӯҳронҳои шадид ва ҷангҳо ба амал меояд.

Дефлятсия — ин таварруми манфӣ мебошад. Яъне, нархҳо боло намераванд, баракс  паст мешаванд. Дефлятсия рушди иқтисодиётро бозмедорад. Истеъмолкунандагон ба умеди боз ҳам арзонтар шудани молҳо аз харидорӣ даст мекашанд. Ва ширкатҳо аз ин сабаб маҳдуд кардани истеҳсолот мекунанд.